متکی: "نگفتن"را تمرین می‌کنم
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان با اشاره به حادثه نیروگاه اتمی ژاپن عنوان کرد: حادثه فوکوشیما دست‌اندرکاران را برای ایمنی بیشتر نیروگاه‌ها ترغیب کرده است.
منوچهر متکی، درباره‌ی حادثه‌ی فوکوشیما و برخی دیدگاه‌ها مبنی بر این‌که ممکن است درباره‌ی نیروگاه بوشهر چنین اتفاقی بیفتد، گفت: حادثه‌ای که در ژاپن اتفاق افتاد بسیار نادر بوده است. ژاپنی‌ها چهار سال پیش به این مشکل برخوردند و دیواری به ارتفاع 10 متر از بتن به طول 23 کیلومتر در کنار ساحل ساختند اما سونامی که اتفاق افتاد ارتفاعش 15 متر بود. انرژی هسته‌یی کاربردهای مختلفی دارد که بخشی از آن مربوط به سوخت هسته‌یی است و با توجه به پاک بودن و کم‌هزینه بودن آن در بین کشورها مطرح است و فکر نمی‌کنم تصمیمی بر این مبنا که انرژی هسته‌یی از طریق نیروگاه‌های هسته‌یی تولید نشود وجود داشته باشد. با این حال این حادثه دست‌اندرکاران را برای ایمنی بیشتر نیروگاه‌ها ترغیب کرده است.
متکی گفت: این‌که بر اساس فوکوشیما برای ایران حرف جدیدی بزنند بی‌مبنا و بی‌اساس است. استانداردهایی برای راه‌اندازی نیروگاه تعریف شده است و ما بر همان اساس کار را انجام می‌دهیم.
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان که در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی سخنرانی می‌کرد، اظهار کرد: در انقلاب اسلامی پیام امام (ره) برابری، استقلال و تعیین حق سرنوشت ملت‌ها بود. متاسفانه قبل از انقلاب فضا به شکلی بود که اگر جوانی خوش‌فکر و متفکر اختراعی می‌کرد از سوی ساواک مورد تعقیب قرار می‌گرفت؛ چرا که بنا بود تولید علم و ثروت بر اساس برنامه‌های دیگران و بیگانگان پیش رود. اما پس از انقلاب این سعی و تلاش و انگیزه به وجود آمد تا از جایگاه عزت و برابری با اقتصاد کشورهای دیگر وارد تعامل شویم.
وی افزود: در زمینه‌ی انرژی هسته‌یی در سال 73 با آقای رضا امراللهی رییس وقت سازمان انرژی اتمی ملاقات کردم که وی یک درخواست داشت و آن این بود که به نوعی با دانشمندان هسته‌یی ژاپن، سازمان انرژی اتمی گره زده شود؛ چرا که معتقد بودیم باید در علوم هسته‌یی، به‌روز باشیم و پس از آن یکی از افراد باسابقه‌ی هسته‌یی در ژاپن را به ایران دعوت کرده و در یک سمینار شرکت کرد.
بر اساس حقمان دنبال انرژی هسته‌یی رفتیم
وی گفت: در زمینه‌ی انرژی هسته‌یی تلاش‌های بسیاری صورت گرفته است تا به طراز بالای این تکنولوژی دست پیدا کنیم. ما بر اساس حقمان دنبال انرژی هسته‌یی رفتیم. علاوه بر این بر اساس چارچوب منشور ملل متحد پی‌گیری این پدیده کاملا طبیعی بود اما آنها آن را به یک بحران تبدیل کردند و با این القائات سعی کردند جلوی حق طبیعی ملت ایران را بگیرند. در چنین فضایی کشورهای در حال توسعه خیلی زود تسلیم می‌شوند.
متکی ادامه داد: استقلال، نعمت بسیار ارزشمندی است که کشور می‌تواند داشته باشد و جامعه‌ی ایرانی که پرنشاط‌ترین جامعه در منطقه و حتی در جهان است این نشاط را بعد از انقلاب به منطقه‌ی خود و دنیا منتقل کرد.
وزیر پیشین امور خارجه با اشاره به بحران‌زایی کشورهای غربی برای مساله‌ی هسته‌یی ایران، گفت: همه جا وقتی کسی را متهم می‌کنند باید دلایل و اسناد خود را برای اثبات ادعایشان به دادگاه ارایه کنند اما آنها ما را متهم کردند که می‌خواهیم سلاح هسته‌یی بسازیم و سپس گفتند حالا شما اثبات کنید که نمی‌خواهید سلاح بسازید و این اولین اعوجاج بود که آنها در این مجادله‌ی بین‌المللی می‌خواستند راه بیندازند. در جلسه‌ای در ژنو در حضور بسیاری از دیپلمات‌های مقیم، سوالات زیادی درباره‌ی مساله‌ی هسته‌یی ایران مطرح شد. یکی از سفرا درباره‌ی نیت ایران در این بحث سوال کرد که پاسخ دادم مگر اخیرا دستگاه و وسیله‌ی سنجش نیت‌ها کشف شده است؟ اگر می‌خواهید قضاوت کنید بر اساس سابقه و اقدامات قبلی یک کشور قضاوت کنید. این در حالی است که مدعیان درخصوص این‌که ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌یی تلاش می‌کند خودشان از بمب هسته‌یی استفاده کردند اما اگر شما به کل تاریخ ما نگاه کنید می‌بینید که به هیچ‌کس تجاوز نکرده‌ایم و ایران سابقه‌ی طولانی مبتنی بر گفت‌وگو دارد.
وی ادامه داد: ما هشت سال در جنگی بودیم که غربی‌ها به صدام سلاح شیمیایی دادند. حتی وقتی برخی فرماندهان پیش امام (ره) رفتند که اجازه بگیرند برای بازدارندگی از سلاح شیمیایی در جنگ استفاده کنند، امام (ره) اجازه‌ی این کار را نداد. این در حالی است که هنوز مجروح‌های شیمیایی ما در جنگ تحمیلی به شهادت می‌رسند و در بیمارستان‌های خود غربی‌ها نیز بستری هستند. هم‌چنین ما در بالاترین سطح رهبران دینی‌مان اعلام کرده‌ایم که سلاح هسته‌یی ممنوع است. اینها همه در حالی است که در 30 سال گذشته ما با انواع تهدیدها و فشارها روبه‌رو بوده‌ایم.
متکی گفت: گروه 1+5 در مقطعی به ایران آمده بودند و از ما می‌خواستند که شعار «انرژی هسته‌یی حق مسلم ماست» را دیگر نگوییم و عنوان کردند که ما قبول داریم انرژی هسته‌یی حق شماست. اما چرا توانستیم در پی‌گیری این حق موفق باشیم؛ چرا که در پی‌گیری آن انسجام داشتیم و این حق را عملیاتی کردیم.
وزیر پیشین امور خارجه افزود: در مجلس هفتم مصوبه‌ای به امضا رسید که همه‌ی نمایندگان با تمامی عقاید و افکار آن را امضا کردند. در آن مقطع بین تعلیق و تحریم مخیر بودیم. در اواخر دولت خاتمی بررسی کردند تعلیق را با این هدف که در مذاکرات بتوانیم انجام غنی‌سازی را حل و اثبات کنیم که به دنبال سلاح هسته‌یی نیستیم. من به نیت کسی اعتراضی نمی‌کنم اما تعلیق دو سال و نیم صورت گرفت و آنها آرام آرام به درخواست‌هایشان ادامه دادند تا جایی که تحقیقات و توسعه در زمینه‌ی توسعه‌ی انرژی هسته‌یی را هم می‌خواستند تعلیق کنیم.
متکی خاطرنشان کرد: در دو ماه پایانی دولت خاتمی بسته‌ی پیشنهادی‌شان را ارایه دادند و برخی هم با ذوق و شوق آن را باز کردند که شاید در آن حق غنی‌سازی پذیرفته شده باشد اما در آن گفته بودند که ما از شما می‌خواهیم غنی‌سازی نکنید. اما این مساله پس از مدتی با جدیت دنبال شد و تعلیق شکسته شد و موضوع هسته‌یی به عنوان یک بحث ملی مورد تایید همه‌ی اقشار مردم و سیاسیون قرار گرفت و به عنوان یک شهروند معتقدم باید از همه‌ی اقشار که با وجود اختلاف نظرهای مختلف در این میدان ایستاده‌اند، تشکر کرد.
وی اظهار کرد: رسیدن به درجه‌ی علمی که سکوی جدیدی برای پرش‌های جدید ایجاد می‌کند بسیار ارزشمند است؛ در حالی که آنها نمی‌خواستند ما به این سکو برسیم. ما ثابت کردیم که می‌توان در اصول و عقاید ثابت قدم بود و حق را هم گرفت. امروز ملت‌های منطقه گواهی می‌دهند که رسیدن به حق امکان‌پذیر است. قطعا الهام‌بخشی انقلاب اسلامی و مقاومت ملت ایران که 20 سال پیش این الهام‌بخشی در یکی از کشورهای منطقه مثل لبنان پایه‌ریزی شد و نهضت مقاومت شکل گرفت را شاهد هستیم. ما در مصر، بحرین و یمن امروز دخالتی نداریم اما این الهام‌بخشی در آن‌جا هم دیده می‌شود. تحولات اخیر در منطقه، غرب را دچار مشکلات فراوان کرده است که اگر کج‌فهمی را کنار نگذارند و تصمیمات واقع‌بینانه نگیرند بحران بعدی در غرب ایجاد خواهد شد.
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان پس از آن به سوالات دانشجویان پاسخ گفت.
متکی درباره‌ی تحولات منطقه و این‌که اساسا این تحولات از کجا آغاز شد و آیا درباره‌ی آن پیش‌بینی صورت گرفته بود، گفت: اولین ویژگی این تحولات این است که هیچ‌کس پیش‌بینی‌اش نکرده است. نه وزارت خارجه‌ی ایران و نه موسسات پژوهشی و تحقیقاتی دیگر. نکته‌ی دوم این‌که به این معنا نیست که این قیام‌ها به واسطه‌ی یک حادثه‌ی کوچک ایجاد شده باشد. حادثه‌ی واقع شده دو فاکتور اساسی خودآگاهی مردم و دیگری لبریز شدن صبر آنها از سیاست‌های غیر قابل قبول دولت‌هایشان است.
می‌توانیم از دبیرکل سازمان ملل بخواهیم برای مدیریت تحولات منطقه اقدامی انجام دهد
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر این‌که مناسب‌ترین رویکرد برای دستگاه دیپلماسی ایران درباره‌ی این تحولات مثلا در بحرین چیست؟ گفت: در حال حاضر بنده وزیر خارجه یا سخنگوی دستگاه دیپلماسی و دولت نیستم. بر اساس سابقه‌ی کاری‌ام در وزارت خارجه معتقدم حادثه‌ای که در منطقه اتفاق افتاده است با تمامی پدیده‌هایی که تا کنون در عرصه‌ی بین‌المللی شاهد بودیم متفاوت است. این پدیده از آغاز تا کنون روندهای پیچیده و متفاوتی را از خود نشان داده است. عوامل این پدیده، مردم، حکومت‌هایشان، نقش غرب و آمریکا و سازمان‌های بین‌المللی است که هرکدام از نقطه‌نظری متفاوت با این پدیده روبه‌رو شده‌اند. مثلا آمریکایی‌ها در ابتدای این پدیده از دموکراسی‌خواهی ملت‌ها دفاع کردند اما چیزی نگذشت که ملت‌ها خواهان تغییرات اساسی سیاسی در کشورهایشان شدند. معتقدم دستگاه دیپلماسی ما از طریق سازمان‌های بین‌المللی نمی‌تواند در این بحث به شکلی عمل کند که مثلا اقدامی صورت دهد که منجر به تشکیل جلسه‌ی شورای امنیت در این‌باره شود اما می‌توانیم از دبیرکل بخواهیم تا اقداماتی برای بررسی این پدیده و مدیریت آن صورت دهد.
متکی گفت: مقام معظم رهبری در روزهای ابتدایی سال جدید در این‌باره موضع‌گیری کردند مبنی بر این‌که اقدام عربستان را اشتباه دانستند و این‌که ایشان عربستان را نصیحت کردند که دست از این کار بردارد وگرنه منفور منطقه می‌شود.
باید از دستگاه دیپلماسی انتظار کار دیپلماتیک داشته باشیم
وزیر پیشین امور خارجه با اشاره به موضع وزارت خارجه در روزهای اخیر گفت: وزارت خارجه نیز از عربستان خواسته است تا از بحرین خارج شود. در عین حال معتقدم انرژی بسیار زیادی برای پی‌گیری مطالبات در میان ملت‌های منطقه ایجاد شده است که این انرژی می‌تواند راهگشا باشد. هم‌چنین معتقدم دستگاه دیپلماسی در رابطه با تحولات اخیر به‌ویژه درباره‌ی بحرین سکوت نکرده است. دستگاه دیپلماسی در قبال ورود عربستان به بحرین و نیز پی‌گیری مطالبات مردم بحرین اقدامات خوبی داشته است. هم‌چنین به لحاظ رسانه‌ای با توجه به بایکوت خبری غرب درباره‌ی بحرین، رسانه‌های خبری ایران فعال هستند.
متکی ادامه داد: گاهی از دستگاه دیپلماسی انتظار می‌رود برخوردهایی را انجام دهد. برخی گفته‌اند ایران باید به بحرین لشکرکشی کند و از مردم دفاع کند اما این مسائل نکته‌هایی را در بر دارد. ممکن است کمک‌های واقعی ایران به مردم بحرین تعبیر به دخالت در این کشور شود. این در حالی است که خود آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند ایران در این بحث دخالت ندارد؛ چون نمی‌خواهند از ایران الهام‌بخشی صورت گیرد و بگویند که این تحولات ناشی از انقلاب اسلامی است. اما وقتی دیدند بحران جدی شد گفتند ایرانی‌ها در بحرین دخالت دارند. رفتار آنها دوگانه است. باید از دستگاه دیپلماسی انتظار کار دیپلماتیک داشته باشیم. معتقدم باید از ظرفیت‌های منطقه مثل ترکیه، قطر و برخی دیگر از کشورها استفاده کنیم و فکر می‌کنم دستگاه دیپلماسی این مقوله را در نظر دارد.
وی در پاسخ به این سوال که تحلیل‌گران معتقدند در هر صورتی هر رژیم و نظام سیاسی در خاورمیانه جدید روی کار آید به نفع ایران در کوتاه‌مدت خواهد بود، اظهار کرد: برای ایران بهترین گزینه در این کشورها دولت‌ها و حکومت‌هایی است که بر اساس رای مردمشان به وجود آیند. حق رای، آگاهی، مطالبات مردم باید بر اساس مقتضیات کشورهای منطقه شکل گیرد. این‌که حالا این حکومت‌ها حتما تغییر کنند یا نه به مصلحت ما نیست که بگوییم حتما همه‌ی حکومت‌ها باید عوض شوند اما اگر مردم خود این کشورها خواستند ما دخالتی نخواهیم داشت. اما مطمئنا اراده‌ی ملی مردم این کشورها در تصمیم‌سازی‌ها و روابط خارجی‌شان بار سنگینی بر دوش رژیم صهیونیستی است. گام بعدی تاثیرات قیام‌ها در نوع تعاملاتی است که بین این کشورها با کشورهای منطقه ایجاد خواهد شد.
متکی درباره‌ی مذاکرات ایران با 1+5 به‌ویژه تاثیر تحولات منطقه بر نقش ایران در این مذاکرات گفت: اصل این نکته درست است. در بحث هسته‌یی، آنها در منطق کم آوردند. در بهره‌گیری از زور، قطعنامه‌های شورای امنیت بود که فکر می‌کردند ظرف چند ماه تا یک سال می‌توانند با این قطعنامه‌ها جلوی ما را بگیرند. مذاکره‌کننده‌ی انگلیس معتقد بود به محض ارجای پرونده‌ی ایران به شورای امنیت، ایران از موضعش عقب می‌نشیند و جالب این بود کاغذی که این مطالب را روی آن نوشته بود در جایی از جیبش می‌افتد و نماینده‌ی روسیه نیز آن را برمی‌دارد. آنها در پرونده‌ی هسته‌یی ایران به دیگران پیام می‌دهند که کشورها حق ندارند همین‌طور وارد عرصه‌ی علم و تکنولوژی شوند و باید از آنها اجازه بگیرند اما موفق به این کار نشدند.
وی ادامه داد: شاید حوادث منطقه دلهره‌ای در آنها ایجاد کرده باشد و اولویت‌هایشان را به هم زده باشد.
به گزارش ایسنا، وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان در پاسخ به سوالی درباره‌ی سیاست نگاه به شرق وی در دوران تصدی وزارت امور خارجه و این‌که چرا روسیه و چین همیشه بر ضد ایران در شورای امنیت رای می‌دادند، گفت: من نگاه به آسیا و شرق را در برنامه‌هایم داشتم اما هدف آن صرفا حوزه‌ی سیاسی کار نبوده است بلکه ایجاد توازن در روابط خارجی بوده است. از دوره‌ی قاجار تا انقلاب اسلامی در سیاست، اقتصاد، تجارت، صنعت و کشاورزی همیشه ما با غرب تعامل بهتری داشتیم و همه‌ی درشکه‌های ایران در غرب اطراق می‌کرد. سیاست نگاه به شرق به معنای مشارکت همه‌ی ظرفیت‌های دنیا در روابط خارجی بوده است. در قالب 1+5 چین و روسیه در آخر کار به قطعنامه‌ها علیه ایران رای می‌دادند اما تفاوتش در این بود که آنها پیشنهاددهنده‌ی قطعنامه‌ها نبودند و سعی می‌کردند تندی قطعنامه‌ها را بگیرند. در عین حال که در جریان این کار منافعشان را هم لحاظ می‌کردند. البته ما به بخشی از سیاست‌های چین و روسیه انتقاد داشتیم. چینی‌ها با صادرات کالاهای غیراستانداردشان انتقاد ما را برمی‌انگیختند.
وی در پاسخ به این سوال که پرونده‌ی هسته‌یی ایران از نظر شما چگونه حل خواهد شد؟ گفت: البته این روزها می‌شنویم که پرونده‌ی هسته‌یی تمام شده است.
متکی ادامه داد: در ماه‌های پایانی دوره‌ی وزارتم ملاحظاتی را برای مسوولان ارایه کرده بودم که با توجه به اهداف ایران و توان ایران در تکنولوژی هسته‌یی از جمله غنی‌سازی 5/3 درصد و 20 درصد و تداوم روند معمول باید هدف‌گذاری‌های جدیدی صورت گیرد و به شکلی مخالفان در برابر دستیابی ایران به انرژی صلح‌آمیز هسته‌یی را متقاعد کنیم که این به نفع آنهاست که با ایران مثل یک کشور عادی برخورد کنند؛ چرا که دیگر برخوردهای دوگانه جواب نمی‌دهد. ما در بحث عراق توانستیم روی آمریکایی‌ها تاثیرگذاری داشته باشیم مبنی بر این‌که سیاست‌هایشان در عراق غلط است و از زمانی که آنها از سطح شهرها در عراق به پادگان‌ها رفتند وضعشان بهتر شد. در موضوع هسته‌یی و فعالیت‌های قانونی ایران آنها باید به این نکته برسند که با ما برخورد عادی داشته باشند. تبلور این مساله بیانیه‌ی تهران بود که سند بسیار باارزشی است.
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان گفت: البته اگر آنها از شرایط فعلی در منطقه‌ی خاورمیانه فارغ شوند ممکن است بازی و حرکت‌های جدیدی را داشته باشند.
در ارتباط با مجلس نهم از فعالان جدی سیاسی خواهم بود
وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌خواهید کاندیدای ریاست‌جمهوری شوید؟ گفت: الان از من سوال می‌کنند می‌خواهید کاندیدای مجلس شوید یا نه؟ من فعلا در خط سیاست خارجی کار می‌کنم. ما در آینده‌ی نزدیک انتخابات مجلس نهم را در پیش داریم و این بسیار مهم است و حتما در ارتباط با مجلس نهم از فعالان جدی سیاسی خواهم بود.
الان در سیاست داخلی باید به انتخابات مجلس بپردازیم و بعد ریاست جمهوری
متکی در پاسخ به این‌که آیا برای مجلس هفتم کاندیدا می‌شوید؟ گفت: قبلا به این سوال پاسخ داده‌ام و گفته‌ام که انشاءالله نه. به‌علاوه فکر می‌کنم الان در سیاست داخلی باید به انتخابات مجلس بپردازیم و بعد ریاست جمهوری.
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا می‌خواهید دوباره در عرصه‌ی مسوولیت‌های آینده راه و روش احمدی‌نژاد را ادامه دهید یا در روش‌هایتان تغییری ایجاد کنید؟ گفت: هر وقت به سوالات بالا پاسخ دادم به این سوال هم پاسخ می‌دهم.
در حال حاضر «نگفتن» را تمرین می‌کنم
وی در پاسخ به این‌که چیزی بگویید که تا به حال جایی نگفته‌اید، با بیان این‌که در اصفهان هم گفتم در حال حاضر «نگفتن» را تمرین می‌کنم.
فعلا مصلت نمی‌دانم در بحث سنگال وارد شوم
متکی در مواجهه با همهمه‌ی دانشجویان که درباره‌ی ماجرای سنگال صحبت می‌کردند، گفت: بنا به ملاحظاتی در این بحث وارد نمی‌شوم. دیگر این بحث قدیمی شده است. به‌علاوه معذوریت‌های شخصی دارم که از ورود به این بحث پرهیز کنم. این به این معنا نیست که حرفی نداشته باشم اما فعلا مصلحت نمی‌دانم در این‌باره صحبت کنم.
وزیر پیشین امور خارجه‌ی کشورمان در پاسخ به این‌که چقدر به رشته‌ی علوم سیاسی در وزارت خارجه اهمیت داده می‌شود؟ گفت: در ابتدای انقلاب عمده کسانی که وارد این دستگاه شدند در رشته‌ی علوم سیاسی نبودند و حتی در سطح معاون وزیر هم این تحصیلات را نداشتند اما وقتی وزارت خارجه نیازش را در رشته‌های مورد توجه تعریف کرد و بر اساس اساسنامه‌ی وزارت خارجه بسیاری از نیروهایی که در اوایل دهه‌ی 70 جذب وزارت خارجه شدند در رشته‌های مطلوب وزارت خارجه بودند از جمله علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، اقتصاد، جغرافیا و غیره. هم‌چنین ما در دانشکده وزارت امور خارجه به جذب نیروها در رشته‌های مورد نظرمان پرداختیم. درخصوص سفرا تجربه و زمینه‌های عملی فعالیت آنها مورد توجه بوده است. البته در این خصوص استثنائاتی هم وجود دارد. ما به کسانی که فن مذاکره، محاوره را به خوبی می‌دانند به زبان تسلط دارند در وزارت خارجه بها داده و از آنها استفاده می‌کنیم. معتقدم وزارت خارجه‌ی کنونی ایران در بدنه‌ی کارشناسی‌اش به لحاظ مدارک و مدارج علمی در بین تمام دستگاه‌های کشور بعد از دانشگاه‌ها مقام اول را دارد.
سلام همسنگر.گفتگوی قشنگ و با محتوایی بود .ممنون که منعکس کردید.من همیشه عاشق این بصیرت آقای متکی بوده و هستم .حرف خودش را میزند و از حقش دفاع می کند تا جایی که به مصلحت کشور و نظام باشد.
یا علی
با ولایت زنده ایم ، تا زنده ایم ، رزمنده ایم