گزارش تحلیلی «جوان» از بسترهای سیاسی - اجتماعی قیام مردم تونس
دیوار دیکتاتوری سکولار فرو میریزد
سقوط دولت تونس در پی اعتراضات مردم، وحشت استعمارگرانی که سایه
سلطه خود را بر خاک این کشور پهن کرده بودند، برانگیخته است.
کشور تونس با 11 میلیون نفر جمعیت به عنوان یکی از کشورهای مسلمان در
دهههای قبل شاهد رشد حرکتهای اسلامگرایانه بوده است، اما حکومت 23 ساله
زینالعابدین بن علی باعث شد که این کشور به مظاهر غرب توجه بیشتری از خود
نشان دهد و با خشونت، مخالفان را سرکوب کند. تونس کشوری است که تا سالها
مستعمره رژیم فرانسه بوده و با تحولات پس از جنگ جهانی دوم، طی پیمان پاریس
در سال 1956 اعلام استقلال کرد، اما همچنان محلی برای انجام معادلات نظام
سلطه باقی ماند و هرگز نتوانست خود را از زیر یوغ غرب و استعمارگران آزاد
کند. 98 درصد جمعیت این کشور آفریقایی مسلمان، یک درصد مسیحی و یک درصد
یهودی هستند. اکنون سؤال این است که چرا تحولات سیاسی رو به پیشرفت در تونس
نگرانی و تشویش خاطر غرب و حامیان غرب در اقصی نقاط جهان را برانگیخته
است؟
شکست ویترین غرب در شمال آفریقا
مسالمتآمیزی
روابط غرب با دولت بنعلی در طول دیکتاتوری 23 ساله وی به قدری بود که او و
دولتش همچون دیگر کشورهای عربی وابسته به غرب، کمتر مورد انتقاد این
کشورها قرار میگرفتند. رئیس جمهور فراری تونس طی مدت حکمرانی خود با الگو
قرار دادن برنامه «مشت آهنین» در بعد اقتصادی و ایجاد تغییر و تحولات سیاسی
با الگو قرار دادن کشورهای غربی و بهویژه کشور فرانسه، بیش از پیش بر رد
مذهب و به ویژه اسلام و سرکوب جنبشهای اسلامگرا و شعارهای ملیگرا تأکید
کرد. الگوبرداری بن علی از کشورهای غربی به حدی بود که بسیاری از
سردمداران نظام سلطه ضمن حمایت گسترده از نوع حاکمیت ضددین و لائیک در
تونس، مدعی بودند که این کشور ویترین غرب در شمال آفریقاست؛ ویترینی که
البته در روزهای اخیر شاهد شکستن و خرد شدن آن بودیم، اما دلایل مهم شکست
این ویترین چه بود؟
اسلام «بنعلی» در چارچوب عقاید سکولار
با
آغاز حاکمیت زین العابدین بن علی در هفتم نوامبر 1987 بر تونس، نیروهای
اسلامگرا و چپگرای وقت تونس از این تغییر و تحولات و در واقع انقلابی که
اهداف و نیاتش هنوز کاملاً بر کسی مشخص نبود، استقبال کردند، اما هنوز مدتی
نگذشته بود که چون ماهیت این اهداف و نیات مشخص شد، اختلاف نظرها و
خصومتها میان اسلامگرایان و چپگرایان و ملیگرایان با دولت بروز یافت و
در این میان برخی از رهبران چپگرا که به دولت بن علی پیوسته بودند، فرصت
را برای مقابله و رویارویی با ملیگرایان و اسلامگرایان و حتی برخی از
چپگرایان توامان مناسب دیدند. بن علی اگرچه در ظاهر با اسلام مشکلی نداشت
اما عملاًَ از اسلامی حمایت میکرد که در چارچوب عقاید فردی و سکولار باشد.
این نگرش و عملکرد بن علی در عرصه دین به گونهای بود که گرایش به تشیع در
تونس طی سالهای اخیر رو به افزایش گذارده است، به طوری که «دکتر تیجانی»
از جمله شخصیتهای برجسته و نویسندگان اهل تونس است که از مذهب مالکی به
مذهب تشیع روی آورد و مقدمات به تشیع گراییدن بسیاری از اهل سنت تونس را
نیز فراهم کرد. از دلایل مهم و اصلی فروپاشی حکومت بنعلی علاوه بر
سکولاریسم، بحرانهای اقتصادی گستردهای است که وی بیشتر با الگوبرداری از
مدلهای غربی برای تونس به بار آورد.
فرار به جلوی غربگرایان برای بهرهبرداری سیاسی
حال
با توجه به مباحث مزبور، در شرایطی که افسردگی غرب و حامیان استعمار در
اقصی نقاط جهان به خاطر قیام مردم تونس پیداست و ترس آنان از سرایت چنین
تحولاتی به سایر پایگاههای نظام سلطه پوشاندنی نیست، اما عجیب است که
طبقاتی از غربگرایان سعی دارند در ابعادی معوج، خود را حامی حرکت مردم تونس
عنوان کنند تا با یک پیشدستی و فرار به جلو، در مسیر اهداف غربگرایانه
خود بهرهبرداری سیاسی کنند. چنانکه اکنون شاهدیم تحولات سیاسی صورت گرفته
در کشور تونس تخته موجسواری رسانههای داخلی و خارجی جریان فتنه را شکل
داده است. این رسانهها در این ارتباط تلاش کردهاند شیوه مبارزاتی مردم
تونس را به آشوبهای پس از انتخابات 88 در ایران شباهت دهند و از این بابت
ناامیدی چندین ماهه خود را نویدی تازه بخشند. حال آنکه مردم ایران دیکتاتور
سرزمین خود را که او نیز روحیاتی شبیه بن علی داشت، بیش از 30 سال پیش در
چنین روزهایی فراری دادند و سال گذشته نیز بار دیگر در برابر فتنهگران غرب
زده ایستادند که 9 دی اوج تجلی بصیرت و مقاومت مردم در برابر نودیکتاتورها
بود؛ مقاومتی که از کودتا و ظهور افرادی شبیه محمدرضاشاه مرده و بن علی
سوخته جلوگیری کرد.
تونس، پرتوی از انقلاب اسلامی
رسانههای
فتنه در تشبیهات ناهمگون خود عوامل اقتصادی در بروز حوادث تونس را به
مسائل اقتصادی در ایران شبیه کردهاند، اما علت این تلاش فتنهگران که سعی
دارند نقطه جوش حوادث تونس را مسائل اقتصادی عنوان کنند، کاملاً واضح است،
زیرا اکنون نزدیک به یک ماه از طرح هدفمندی یارانهها که بسیاری از
کارشناسان تداوم آن را انقلاب اقتصادی ایران میدانند میگذرد و بهرغم
میل فتنهگران هیچ آشوبی در کشور رخ نداده است. بر این اساس طبیعی است
کسانی که با نظام جمهوری اسلامی ایران عناد و معارضه دارند، سعی خود را
برای تحریک اقشار ایرانی برای عمل به سبک تونسیها به کار بندند. بیشک
تحرک فتنهگران برای تطابق شرایط تونس با ایران امروز از داغ صدور روزافزون
انقلاب اسلامی و نیز انقلاب اقتصادی است که اینک در جمهوری اسلامی در حال
پیشرفت است. در حقیقت جریان فتنه از هم اکنون تلاش دارد تا با توجه به طرح
هدفمندی یارانهها:
الف- به تزریق یأس در میان مردم پرداخته ب- آن را
زمینهای برای به خیابان کشیدن و دور جدید اعتراضات قراردهند. این اقدامات
در حالی مورد توجه جریان فتنه قرار گرفته که ملت ایران در مناسبتهای مختلف
دست هدایتگر خارجی را در فتنههای گوناگون و رنگارنگ به وضوح دریافت کرده و
ضمن آگاهی از برنامههای پیچیده فتنهگران داخلی و خارجی آنان را در
برنامههای خود ناکام گذاشتهاند. فتنهگران از این نکته غافلند که ملت
ایران دست با بیگانه نمیدهند و میدانند که عاقبت دست دادن با بیگانه یا
فتنهگرانی که مدام تحت حمایت سلطنتطلبان و کشورهای غربی بودهاند و
هستند، پایهگذاری استبداد و احیای دیکتاتوری به سبک محمدرضا و بن علی را
به همراه خواهد داشت.